sábado, 20 de abril de 2013

Renato Grando


Quando se parla in cultura taliana vien suito in mente l’idea de talianità. La talianità vol dir la identità pròpia dei migranti taliani e i sui dessendenti. L’è quel che ne distingue de tuti i altri, nò par èsser meio o diferenti, ma par portar una contribussion taliana a tuta la società gaùssa.
La preservassion dela cultura la ga de bisogno dela preservassion dela léngoa. Mantegner viva uma lègoa l’è mantegner viva la diversità cultural. Come el gà scrito Gilles Lapouge: Quando desaparece uma língua, é uma cultura que naufraga. Por isso, os lingüistas se transformam em caçadores de línguas doentes, mais ou menos como os naturalistas buscam, nas águas de Madagascar, um exemplo do peixe primitivo caeledanthes, ressurgido em 1935”. Os idiomas ameaçados de extinção são como seres vivos, animais ou vegetais ameaçados de extinção.
Conclusion depí che ciara. Ma, par disgràssia, se trova sempre persone che le pensa de nantra maniera. E persone de chi se spetaria altri pensieri e parole. Vui ricordar due fati. Par no dir che invento, vê dao i nomi e cognomi. Primo, Antonio Mottin (Ir. Élvio Clemente) el ga scritoto queste parole: “Qual seria a sorte do talian entre nós? Valerá a pena mantê-lo com a força política que algumas pessoas a instituições estão lhe emprestando? Mais vale um bom curso de língua italiana standard do que perder o precioso tempo em lecionar para crianças e jovens uma língua que não possui unidade de léxico, de sintaxe e morfologia mais perto do português que das raízes venetas”. (Imigração Italiana e Estudos Ítalo-Brasileiros, 1996. P. 254). Secondo, Frei Silvio Armigliato el ga scrito, più o meno queste parole, che nol capia parchè se scrivea ncora in dialeto sul jornal. Le saria cose sensa importansa par i giorni de incó.
Par preservar la cultura, sia taliana a qualunque altre, bisogna ver orgóglio de far parte de la sua cultura. In questo senso vui transcriver parte de un lavoro già publicato. Ècolo:
Talian, che parola zela? Cossa volela dir? Una idea sospeta? Una proclamassion d’onore? O la saria un semplice sbàlio?
Proarò risponder. Par scomissiar polito, credo, la meio maniera l’è ricordar una expression tante volte dita e scrita, e che la ga alsà le rece de nò poche persone. De una parte, e quà me meto in meso mi, la saria na belíssima Idea; da nantra parte, secondo diverse persone, la saria na expression de un’idea sospeta e pericolosa. Son drio far mension a la spression: MI SON TALIAN, GRÀSSIE A DIO.
Scoltando diversi comentàrii, fao trè rimarche:
Prima de tudo suligno quei che i la ga capio par roverso. Mi so ntalian gràssie a Dio, la saria un ritorno a le idee rassiste nazi/fasciste.
Seconda, persone meno sospetose le ga pensà che saria un pícolo sbálio sensa nessuna importansa. El giusto saria dir: Io sono italiano, grazzie a Dio.
Tersa, e par ùltimo, no semo davanti nè de una idea rassista, nè de un sbàlio de ignoranti. Mi son talian, grassie a Dio, la ze la spression dela léngoa, el Talian, fata dai imigranti italiani e dei soi dissendenti nel Rio Grande del Sul. Mi son talian, gràssie a Dio, la zé, sora tudo, la expression d’orgóglio e d’onore de una gente che, con tanto laoro, sudore e fede, la ga giutà far el Rio Grande de incó.

Nenhum comentário:

Postar um comentário

Gostaria de receber comentários referentes aos ssuntos expressos no Blog do Talianeto