quinta-feira, 27 de agosto de 2009

EDUARDO MONTAGNER

Quinta-feira, 27 de Agosto de 2009 20:39
De: "Eduardo Montagner Anguiano" Exibir informações de contatoPara: hotohonorio@yahoo.com.brÓ fat la proa de léder al me poema «Al cantón del mat». Ancora tanti ŝbali a léder, ancora tanti arte me manca. Come que no pode, par adés, reyistrar cuesto inte na maniera profesional, al fae come que pode. Come que i strépiti de intorno i me fá fastidi, ó dit de léderlo fora par la not. Intra le 04:30 e 05:00 de la matina, al ó ledest. Par cuéla se sent, aposta, i strépiti de la not chipileña, come mulade, gai, cualque tra(c)tor e anca l canpanil de la nostra cheŝa.
Come que l archivo al stá masa tant e l é masa peŝá, par intant pode méterlo vero solque su l Ares (tiré dó al programa de Ares e pó meté al me nome o l nome del poema que ó dit); anca se pol descargar al libro «Parlar par véneto, víver a Mésico» inte formato pdf.
Méter, lá da l Ares, «Eduardo Montagner» o «Al cantón del mat».
Al poema «Al cantón del mat» se l pol léderlo anca inte l me blog par véneto, inte la part de «poeŝíe». Gue ó canbiá cualque artúzh e me digue que ancora no l ó fení no.
Vedaró de sevitar a reyistrar arte.


--
Publicado por Eduardo Montagner Anguiano para Scríver par véneto chipileño el

quarta-feira, 26 de agosto de 2009

COMENTANDO

COMENTANDO EL BLOG DO TALIANETO




Parché la nostra finalità pi granda la zé :el TALIAN VENETO, el comentàrio ntel Blog do Talaneto el sarà sempre scrito in questo idioma.
Cosita ghe volará un intèrprete o tradutor par chi no cognosse el nostro bel Talian
Sarà na maniera de spandir la nostra lengua.


“La fiola dea fiola de me fradel Orlando la me ciama de Z.IO Me par che el sarà zio o zia i fradei e le sorele del suo pupà o de sua mama. Credo de èsser un zio-nono..
M, carìssima Marciele Tonial Dias, vui ringrassiarte par le bele parole e anca par le información che te me ghè mandà. In questa oprtunità vui saludar el tuo pupà, la tua mama, le tue sorele e el pìcolo neodo .Pedrinho E la Isidora.
Cognosso la sità de Marau ndove go spaià na gran quantità de libri mei. Gò diversi amighi e parenti.
Um gran saludo.
Honório
Nossa! não sabe como fiquei feliz em abrir meu e-mail hoje e ver uma resposta do senhor!
Não tive tempo de falar com minha mãe que estou mantendo contato com o senhor pois estava em meu trabalho e depois fui direto para a faculdade, curso educação física na Universidade de Passo Fundo.
Bom, estamos todos morando em Marau, acredito que o senhor saiba onde fica, mas é 35 km de Passo Fundo, fazem 10 anos que estamos aqui.
Minha mãe é a Maris, ela é a mais novas das meninas que meu avô Orlando teve, é biologa, esta com 50 anos, meu pai é Silvio, tem 53 anos e tem uma joalheria aqui em Marau. Tenho 2 irmãs, a Silmara, que tem 27 anos, também é biologa, casada e mora em Passo Fundo. A outra é a Sharlise, ela tem 25 anos, casada, estava cursando Química também na UPF, mas teve que parar pois teve um bebe, o Pedrinho que falei no e-mail anterior, ela também tem a Isadora de 5 aninhos.
E por fim, eu, Marciele que tenho 22 anos, curso Educação física, e trabalho como desenhista. Nos mudamos para Marau porque chegou o momento de minha rimã mais velha fazer faculdade e meus pais jamais aceitariam se separar das "meninas".
Como estou em meu trabalho, não tenho fotos da familia toda neste computador, mas tenho fotos minhas que vou lhe enviar.
Espero que continue mantendo contato comigo, passarei seu e-mail para minha mãe, tenho certeza de que ela ficará muito feliz.
Sobre seu blog, ontem a tarde eu estava olhando na internet oque eu achava a respeito da familia Tonial, então achei seu blog e lhe enviei o e-mail.
Um grande abraço... e muita saúde para o senhor e sua família.
E muito obrigada novamente por me responder.
até logo...


--------------------------------------------------------------------------------
Conheça os novos produtos Windows Live. Clique aqui!

segunda-feira, 24 de agosto de 2009

sábado, 22 de agosto de 2009

Leosegio Ranzi

Professor Honório,
A sua gentileza e a presteza em me atender, na ocasião em que solicitei seu auxílio para traduzir algumas expressões e frases para o talian, demonstram seu desprendimento e espírito solidário. Raros hoje em dia.
Reconhecendo a exata dimensão da importância da sua contribuição para que “meu escrito” pudesse expressar aquilo que eu desejava, numa língua, que apesar de ser dos meus antepassados, eu não domino, te enviarei – nos próximos dias – um exemplar do livro que escrevi.
Lembro que o conteúdo do livro trata de relativa intimidade familiar, mas de qualquer forma, gostaria de receber, posteriormente, suas considerações pois o senhor é merecedor de minha confiança. Além disso, certamente seus comentários me serão úteis caso venha a empreeender novos escritos.
Aguardo seu endereço.
Um abraço,
Leosergio Ranzi

terça-feira, 18 de agosto de 2009

Odete

MI SEMPE DIGO CHE HONÒRIO LE UN BALUARTE DEL TALIAN VENETO, NO SOL DEL BRASIL MA DEL MONDO. LE STA HONORIO CHE ME GÀ ENSEGNÀ REVÌVER NTE LA ME TESTA LE PAROLE DEL TALIAN VENETO CHE DE ROMAI LO GAVEA DESMENTEGÀ, E REVÌVER CUESTA HISTÒRIA LE STÀ PER ME UNA GRANDE EMOSSION. CUESTO BLOG LE FATO PRÒPRIO COME LERA AL CIÀCOLAR DEI NOSTRI NONI. PARABÈNS HONÒRIO PER CUESTO GRANDE LAVORO, PARABÈNS PER AL TUO AMOR PER CUESTA GRANDE CULTURA...

UN STRUCON DE VERO CUORE DE TUTTI TUI AMICCI PALMASSOLENSI E ESPECIAL DE ODETE MINGORI/PALMA SOLA/SC.

domingo, 16 de agosto de 2009

Meus Dados Biográficos

D A D O S B I O G R Á F I C O S.
NOME : HONÓRIO TONIAL
DATA DE NASCIMENTO: 28 de março de 1926
LOCAL DE NASCIMENTO : Sananduva – RS
FILIAÇÃO : Matias Tonial e Adelaide Dagani
PROFISSÃO : Professor ( Aposentado ) Escritor
RESIDÊNCIA :Rua marechal Rondon, 458 – Erechim - RS
Telefone : (054) 3321-3523
E-mail : hotohonorio@yahoo.com.br
FUNÇÕES EXERCIDAS :
Professor Primário Rural , na Escola Rural de Rio Branco – Nova Prata – RS
Diretor Comercial da Cooperativa Sananduvense de Produtos Suínos Ltda – Sananduva – RS
Fundador e Diretor da Escola Rural de Vila Paraíso – Sananduva RS.
Orientador de Ensino da 15ª. Delegacia Regional de Ensino de Erechim-RS
Delegado de Ensino da 15ª. Delegacia Regional de Ensino de Erechim - RS
Professor de Português no Colégio Estadual Ângelo Emilio Grando-Erechim-RS
Diretor da Escola Estadual da Barragem do Rio Passo Fundo em Entre Rios do Sul
Chefe do Setor Regional da Campanha Nacional de Alimentação Escolar de Erechim-RS
Professor de Português no Colégio São José de Erechim-RS
Professor de Técnicas Agrícolas na Escola Normal Regional Santo Agostinho de Erechim – RS
Profesor de TALIAN em Erechm, Gaurama,Ibirubà, Jacutinga e Palmassola (SC)
Fundador da Associação dos Pais e Amigos dos Excepcionas (APAE) de Erechim – RS
Fundador da Associação dos Apresentadores de Programas de Rádio “TALIAN” do Brasil –ASSAPRORATABRAS.
Requerente do Registro do TALIAN junto ao IPHAN através da ASSAPRORATABRAS.
LIVROS PUBLICADOS :
1- Na Sbranca de Stòrie e Fròtole –Ano 1992
2- Cartilha Adesso Imparemo 1995
3- Pi Fròtole Che Stòrie 1996
4- Dicionário Português-Talian 1997
5- Carìssimi Scoltadori 1998
6- Na Sbranca de Stòrie e Frotole 2000 (Segunda Edição)
7- Talian la Nostra Vera Lìngua 2001
8- Erechim na Stòria e na Lession 2001
9- I Ignoti 2992
LIVROS PUBLICADOS NA WYKIPÉDIA.(A maior Enciclopédia livre do mundo)
1 – El Fioreto
2 – Abecedário del Talian
3 –Imparando Talian
4 – Apéndisse
5 – Provèbii
6 – Vademecun del Talian
7 – Dissionàrio Talian-Portoghese
8 – Cossa Zelo sto Talian
9 -- El Fioreto

Querida Declei.
Feliz Páscoa.
Obrigado por me mandar um verdadeiro brinde que saciou minha curiosidade, além da expectativa.
Meu falecido papai nasceu no então Alfredo Chaves, na linha Caravagio, Vila Flores , próximo aos Carbonera, Polesello, Ghelere e outros.
Tive a felicidade de faze uma visita à localidade e matei saudades...!
Temos, realmente, diversas coincidências em certos aspetos.
Também perdi um filho com 12 anos, afogado na Barragem do Rio Passo Fundo. Em oito dias branqueei o cabelo. Beirei à loucura. Revoltei-me contra Deus, questionando por que não me levou no lugar do meu filho.
Porém, o Padre Atalibo Lise, um sacerdote muito meu amigo esteve na minha casa e argumentou:
- Quem manda nos teus filhos é Deus. Se Ele quis levá-lo podemos sentir saudades mas não revolta...!
Para aliviar a minha dor resolvi assumir a Direção da Escola de Primeiro Grau da Barragem do Rio Passo Fundo na qual permaneci até a minha aposentadoria.
Nos dados biográficos anexos poderá encontrar a relação do livros que editei. Todos em Talian Veneto, língua da qual sou autodidata.
Oportunamente desejo manter uma troca de correspondências..
Se vier a Erechim faço questão de conhecê-la pessoalmente
Toda a vez que conheço mais uma amizade convenço-me de que vale a pena viver.
Desejo-te saúde, paz e prosperidade.

Eduardo Montagner - México

[Scríver par véneto chipileño] Erba not muyaDomingo, 16 de Agosto de 2009 5:58
De: "Eduardo Montagner Anguiano" Exibir informações de contatoPara: hotohonorio@yahoo.com.brAl udoret de la erba muya, dopo la piova, inte la not.
Cuel udoret lá, tacá inte le scarpe.
Al udoret de pensarse de quí que se sé.
De quí que se sé stat senpre.
De quí que se sevitará a éser.

Eduardo Montagner

[Scríver par véneto chipileño] Erba not muyaDomingo, 16 de Agosto de 2009 5:58
De: "Eduardo Montagner Anguiano" Exibir informações de contatoPara: hotohonorio@yahoo.com.brAl udoret de la erba muya, dopo la piova, inte la not.
Cuel udoret lá, tacá inte le scarpe.
Al udoret de pensarse de quí que se sé.
De quí que se sé stat senpre.
De quí que se sevitará a éser.

quinta-feira, 13 de agosto de 2009

ODETE MINAGORI - PALMA SOLA - SC- BRASIL

From: Contabil Mingori
To: Alexandro Veronezi
Sent: Tuesday, August 11, 2009 6:06 PM
Subject: REPORTAGEM FEST ITALIA 11.08.doc


FEST’ITALIA DE PALMA SOLA/SC, UMA GRANDE FESTA DE LA CULTURA ITALIANA.



PALMA SOLA/SC, na pícola cita del Extremo Oeste del Estato di Santa Catarina, com poc depi de 7 mila habitanti, 70% descendente de imigranti italiani de la regione del veneto, parlar e capir al tálian vêneto le na cosa che se ascolta sempre a Palma Sola. Tutti i ani i fa la su festa per mantegner viva la grande história dei sui antenati, al fest’italia(festival de la musica italiana) de le categoria adulti e ciei, motalitá folclórica/popular e clássica/contemporânea. Ndei giorni 07 e 08 de mio de 2010 fará la oitava edission de cuesto festival. Le na grande integrassion entre i taliani de la region sul del brasil, e anca al estato del mato grosso, per reviver le musica, la lingua, le historia dei nostro noni. La premiassion será de 19 mil reais entre i ganhadori. Ai interessai pol far sua inscrission per telèfone 4936520150, 49 91069928 ou e-mail contabilmingori@gmail.com , odetemingori@hotmail.com o site www.festitalia.net. Portar rento del nostro cuore cuesto amor per i nostri antenati le farli pi felice ndel cielo. Reviver cuesta história le far la nostra história, se no te sai al tuo geri no te saverai al tuo domani. Cie organzia le al grupo folclórico de canto italiano “ La Terra Del Pin”.

I ganhadori ndel VII Fest’Italia le stato realiza giorni 01 e 02/05/2009 le cuesti: motalità folclórica/popular 1º posto DAIANE BENDER de Anchieta/SC com la musica NUOVA TERRA(ragarzzi dei monti), 2º posto JACKY CARVALHO, Timbó Grande/SC com musica UNA VECIA CANSIONE ITALIANA(Veccio scarponi), 3º posto ARMANDO LUIZ MATE de Medianeira/PR, musica Mamma son tanto felice(Valdir anzolin); 4º posto LAYS EDUARDA E MARCELO de Anchieta/SC, musica SERAFINA e 5º posto DARCI E IVONE de Francisco Beltrão/PR, com musica MERICA/MERICA(ragarzzi dei monti). Motalitá clássica/contemporânea 1º posto EDENILSON ALVES de Cruz Machado/PR com a musica Nessun Dorma(pavaroti), 2º posto RAFAEL KOCCHANN de Carazinho/RS com musica CARUZO(boccelli), 3º posto MARCOS CRISTIANO de são domingos/SC musica MARTIRIO TORMENTO D’AMORE, 4º posto MARCELO DE ABREU de São Miguel do Oeste/sc musica LA LUNA CHE NON C’E e 5º posto MARCOS WILLIAN DA SILVA de marmeleiro/pr musica MISERERE(pavaroti). Categoria ciei 1º posto MARINA E LUCIANO ARALDI de Coronel Vivida/PR com a musica Funiculi/funicula, 2º posto JULYE PACHECO SILVA de São Miguel do Oeste/SC com a musica merica/merica(ragarzzi dei monti), 3º posto CRISTOFER SEARA de são jose do cedro/sc com musica IN CAMPAGNA CANTANDO SI VA(valdir anzolim) , 4º posto DENISE BOEIRA SALVI de Vere/PR musica NUOVA TERRA (ragarzzi dei monti) e 5º posto JOAO CARLOS SEARA JUNIOR de são jose do cedro/sc musica LA CAMPAGNOLA.

Portar rento del nostro cuore cuesta bela cultura le per noantri um grande piacere.

Odete Ana Delazeri Mingori

Presidente

ODETE MNGORI - PALMA SOLA - SC

From: Contabil Mingori
To: Alexandro Veronezi
Sent: Tuesday, August 11, 2009 6:06 PM
Subject: REPORTAGEM FEST ITALIA 11.08.doc


FEST’ITALIA DE PALMA SOLA/SC, UMA GRANDE FESTA DE LA CULTURA ITALIANA.



PALMA SOLA/SC, na pícola cita del Extremo Oeste del Estato di Santa Catarina, com poc depi de 7 mila habitanti, 70% descendente de imigranti italiani de la regione del veneto, parlar e capir al tálian vêneto le na cosa che se ascolta sempre a Palma Sola. Tutti i ani i fa la su festa per mantegner viva la grande história dei sui antenati, al fest’italia(festival de la musica italiana) de le categoria adulti e ciei, motalitá folclórica/popular e clássica/contemporânea. Ndei giorni 07 e 08 de mio de 2010 fará la oitava edission de cuesto festival. Le na grande integrassion entre i taliani de la region sul del brasil, e anca al estato del mato grosso, per reviver le musica, la lingua, le historia dei nostro noni. La premiassion será de 19 mil reais entre i ganhadori. Ai interessai pol far sua inscrission per telèfone 4936520150, 49 91069928 ou e-mail contabilmingori@gmail.com , odetemingori@hotmail.com o site www.festitalia.net. Portar rento del nostro cuore cuesto amor per i nostri antenati le farli pi felice ndel cielo. Reviver cuesta história le far la nostra história, se no te sai al tuo geri no te saverai al tuo domani. Cie organzia le al grupo folclórico de canto italiano “ La Terra Del Pin”.

I ganhadori ndel VII Fest’Italia le stato realiza giorni 01 e 02/05/2009 le cuesti: motalità folclórica/popular 1º posto DAIANE BENDER de Anchieta/SC com la musica NUOVA TERRA(ragarzzi dei monti), 2º posto JACKY CARVALHO, Timbó Grande/SC com musica UNA VECIA CANSIONE ITALIANA(Veccio scarponi), 3º posto ARMANDO LUIZ MATE de Medianeira/PR, musica Mamma son tanto felice(Valdir anzolin); 4º posto LAYS EDUARDA E MARCELO de Anchieta/SC, musica SERAFINA e 5º posto DARCI E IVONE de Francisco Beltrão/PR, com musica MERICA/MERICA(ragarzzi dei monti). Motalitá clássica/contemporânea 1º posto EDENILSON ALVES de Cruz Machado/PR com a musica Nessun Dorma(pavaroti), 2º posto RAFAEL KOCCHANN de Carazinho/RS com musica CARUZO(boccelli), 3º posto MARCOS CRISTIANO de são domingos/SC musica MARTIRIO TORMENTO D’AMORE, 4º posto MARCELO DE ABREU de São Miguel do Oeste/sc musica LA LUNA CHE NON C’E e 5º posto MARCOS WILLIAN DA SILVA de marmeleiro/pr musica MISERERE(pavaroti). Categoria ciei 1º posto MARINA E LUCIANO ARALDI de Coronel Vivida/PR com a musica Funiculi/funicula, 2º posto JULYE PACHECO SILVA de São Miguel do Oeste/SC com a musica merica/merica(ragarzzi dei monti), 3º posto CRISTOFER SEARA de são jose do cedro/sc com musica IN CAMPAGNA CANTANDO SI VA(valdir anzolim) , 4º posto DENISE BOEIRA SALVI de Vere/PR musica NUOVA TERRA (ragarzzi dei monti) e 5º posto JOAO CARLOS SEARA JUNIOR de são jose do cedro/sc musica LA CAMPAGNOLA.

Portar rento del nostro cuore cuesta bela cultura le per noantri um grande piacere.

Odete Ana Delazeri Mingori

Presidente

quarta-feira, 12 de agosto de 2009

UNIFICASSION DEL TALIAN

UNIFICASSION del T A L I A N V E N E T O
Honório Tonial

Chi sa, che un di gavaremo la Università del TALIAN VENETO
Par intanto, volemo scominsiar el registro dei primi fondamenti de sta bela, sémplice e fàcile língua parlada par miliaia de persone ndove abita i dessendenti dei nosti primi imigranti e che tuti i la dòpera.
El conceto dea parola “LÍNGUA” podemo catarlo nte nantro laoro nostro, intitulà: Coriosità del Talian, registrà al final de questo laoro.
Ma, come far par rivarghe a la unificassion gràfica, lèssica e sintática de sto idioma?
Scominsiemo con diverse Règole Pètriche del so alfabeto.

I – El alfabeto Talian el ga sinque vogae: Aa Ee Ii Oo Uu e sédase consonante: Bb Cc Dd Ff Gg H h L l Mm Nn Pp Qq Rr Ss Tt Vv Z z.

II - Le vogae e le consonante le forma tute le parole.

III - IN PRIMO POSTO VARDEMO LE CONSONANTE.:
1
1ª – B b . La sona come ntel Portoghese
ba be bi bo b u = baso bela bissa boca buso
beijo bela cobra boca buraco
Bla ble bli blo blu = blata blenora blindar(e) blocar(e) blu
Barata blenorragia blindar bloquear azul
bra bre bri bro bru = braghe breve brina broca bruna
calças breve geada taxa morena

2ª – Cc Questa consonante la pol èsser
* “k” Ca co cu che chi
Ka ko ku ke ki =
Caro colomba curto vache machina
( Karo kolomba kurto vake màkina )
querido pomba curto vacas máquina

“tch”= c (i) a c (i) o c (i) u ce ci
( tcha tcho tchu tche tchi )
ciave ciodo ciuca celo cità
(Tcxave tcxodo tcxuca tcxelo tcxità)
Chave prego porre céu cidade .

Cl = classe clemente clima cloro clube
Classe clemente clima cloro clube
Cr = crase credo crime crose crudo
Crase credo crime cruz cru

3ª – Dd - La sona come in Portoghese
Dama deo di dona duro
Dama dedo dia mulher duro

Dr = Drama padre ladri droga quadrúpede
Drama padre ladrões droga quadrúpede

4ª- Ff – Come ntel Portoghese.
Fame fede figo fogo fursi
Fome fé figo fogo talvez
Fl = Flagelo fleoma flitar flora fluvial
Flagelo calma flertar flora fluvial
F r = Frate fredo frission fronte fruto
Frei frio fricção fronte fruta

5ª – G g –Com questa consonante gavemo}
* Ga go gu ghe ghi
Gato gobo gusto teghe fighi
Gato corcunda gosto vagens figos

Dj = G(i)asso g(i)ornal g( i)usto gente giro
( Djasso djornal djusto djente djiro )
Gelo jornal justo gente giro

Gl = glabro gleba glifo glòria glutei
Imberbe gleba grifo glória glúteos

Gn = gnanca gnente pugni gnoco ghuca
( Nhanca nhente punhi nhoco nhuca )
Nem nada socos bobo nuca

Gr = Grafa greta griso gropo grupo
Garra giz tordilho nó grupo

6ª – Hh - La doparemo ntel posto del “u” portoghese :
che vache chi bechi ghe teghe ghi fighi
( vake beki tegue figui )
vacas bodes vagens figos

7ª – Ll – Come ntel poroghese la vien ntel scomìnsio, par meso e ntel final dele parole, davanti vogae e anca davanti consonante:
Lana alto salata baul lavel colmo
Lã alto alface baú lavador cheio(tranplantando)

8ª - Mm – La doparemo ntel somìnsio e in meso,davanti le vogae o anca davanti le consonante “p,b”.
Mama campo limbo
Mamãe campo limbo


9 ª – Nn * Ntel scomìnsio, in meso e ntel fin dea parola:
Nano manera palmon
Anão machado pulmão

“ Insieme con la consonante “g” par sonar come “nh” portoghese.:
Legna gnanca gnente
( Lenha nhanca nhente )
- Lenha nem nada

10ª - Pp - Ntel scomìnsio e in mesao dele parole, davanti la vogal
Palmo capoto papastrel
Palmo capote morcego

11ª – Qq - Insieme com la vogl “u” sempre pronunsiada.
Quatro sìnque quìndase quota

12ª – Rr - Na consonante sémplice branda e davanti le vogae e consonante ntel scomìnsio, in meso e al final dele parole:
Ramo tera robar però arco partir
Galho terra roubar porém arco partir


13ª - Ss - a) Doperada ntel scomìnsio dele parole, davanti le vogae e diverse consonante
Sabo sena sigo sono suca
Sábado janta grito sono abóbora

Sbalià sbregar scorsa sfacià sgherlo slepa smars Erado rasgar casca maleducado manco tapa podre
Snasar sposa squara stala svélia
cheirar esposa esquadro estribaria despertador

b) Una “s” sola , in meso de due vogae la sona come “z”
cesa casa rosa mìsera morosa
igreja casa rosa miserável namorada
c) In meso de due vogae la se dópia par sonar giusta:
Massa basse mussi sasso nissun
Demais baixa burros pedra nenhum


14ª – Tt Come ntel portoghese.
Talian tesoro tiro tola tutor
Talian tesouro tiro mesa tutor

15ª - Vv Come ntel portoghese:
Vaca velo vin vodo vulcano
Vaca véu vinho vazio vulcão

16ª – Zz - Come ntel portoghese, ma, solamente ntel scomìnsio dea parola:
Zaldo zèfiro zio zolar(e) zugo
Amarelo brisa tio voar jogo

I IV - VEDEMO LE VOGAE

La vogal “a” la pol esser :
1.1- Preposission de posto :
Preposição de lugar:
( Toni el va a Gaurama)
1. 2 - Preposission de tempo :
Preposição de tempo:
(El riva a le diese ore.)
1. 3 Preposission de finalità :
Preposição de fim
( El va a morose)
1 . 4 – Preposission de quantità :
Preposição de quantidade
( El core a setanta chilòmetri par ora.)
1. 5 - Preposission de maniera :
Preposição de modo :
( Toni l'è vignisto a pié )

1. 6 - Sostantivo femenino :
Substantivo feminino
( Nome dea prima letra del alfabeto)
1. 7 - Partìcola idiomàtica :
Partícula idiomática
( A te ridi ti.)
............................................................................................................................
2.1 – Vogal “ e”
Sostantivo femenino :
Substantivo feminino
( Letra del alfabeto)
2.2 – Congiunsion Cordenativa :
Conjunção Coordenativa
( Toni e Piero - parole )
( Magnar e bever - orassion )

2.3 - Forma verbal :
Forma verbal
( La vaca la è morta.)
2.4 - La se dópia tel plural de serte parole :
(El ga brute idée)
.........
. 3 . 1 - La vogal “I”
Letra del alfabeto
3. 2 – Artìcolo mascolino plural
( I bechi )
3 . 3 – Artìcolo pronominal:
Lori i canta.
3 . 4 – La pol dopiarse in serti plurai:
(Zii - rii - rosárii – mssionàrii – calvàrii)
............................................................................................................................
4 . 1 – La vogal “o”
Sostantivo femenino
( Letra del alfabeto)
4. 2- Congiunsion alternativa de parole o orassion:
( O magna o canta)
4 . 3 - Vocativo
( Ò... Pàtria mia..!)
............................................................................................................................
5 . 1 – Vogal “u”
Sostantivo femenino
( Letra del alfabeto )
5 . 2 – Tel Talian la è sempre pronunsiada.
Quatro questi quìndase quota






LE RÈGOLE DE ASSENTUASSION LE ZÉ QUESTE: As regras de acentuação são estas:
:

Prima : Tute le parole proparossìtone le ga assento Ex. làgrima , mónega
Primeira: Todas as palavras proparoxítonas têm acento : lágrima , freira
Seconda : Le parossìtone no le ga mia assento. Panoce, vecio, giugno, etc..
Segunda : As paroxítonas não têm acento.: Espigas, velho, junho,etc
(Salvo quele finide par ditongo oral cressente: io, ia)
Salvo aquelas terminadas por ditongo oral crescente: io , ia
Esémpio: sàbia , armário , sèrio , gàbia , etc...
Exemplo: areia , armário , sério , gaiola
, etc...
Tersa: Le ossìtone finide par consonante no le ga mai assento: bocal, patir, diman, patacon, etc..
Terceira : As oxítonas terminadas por consoante não têm acento: urinol, sofrer, amanhã, pataca, etc...



Quarta : Tute le ossìtone nò monossilàbiche finide par vogal le ga assento. Ex. café, autorità, virtù , incó, etc...
Quarta : Todas as oxítonas não monossilábicas terminadas por vogal levam acento: Ex.: café, autoridade, virtude, hoje, etc..
Quinta : I monossìlabi omógrafichi assentuadi i obidirà la ierarchia gramatical : Verbo, avèrbio, agetivo, preposission, congiunsion, artìcolo. Come:
( è = verbo ) ( e = congiunsion ) Le done le è sempre bele e brave
( stà = verbo esser, star) ( sta= agetivo) La stà casa sta fiola.
( la = artìcolo) ( là = avèrbio ) ( la = nota musical ) La ze là la nota musical.
( nò = Avèrbio de negassion ) ( no = congiunsion)
( trà = verbo ) ( tra = congiunsion) etc...)
( tò = verbo tor ( to = agetivo)


Quinta: Os monossílabos homógrafos acentuados obedecerão à hierarquia gramatical : Verbo, advérbio, preposição, conjunção ou artigo ( lá = advérbio la = artigo la = nota musical ) ( não = advérbio de negação nem = conjunção)
Nota: Se tivermos palavras homófono-homógrafas daremos preferência para receber o assento:
a) Ao verbo, por ser a palavra principal da oração ou frase.
b) Ao advérbio que se relaciona ao verbo ou a outro advérbio.
c) Depois, seguem-se a preposição, conjunção, e artigo.

Exemplificando: verbo: stàr Ti stà chieto. Agetivo: Sta sera ndemo a filò.
“La” Nota musical. Sona la nota “la” ; “la”artìcolo : la ciave del baul
“là” Avèrbio : vetu là dal zio diman?


Plural dele parole parossìtone finide par ditongo crescente:

Rio =plural rìi zio = plural zìi adio = adìi colègio = colègii , etc ...
Zia = zìe dúzia = dùzie busìa = busìe stòria = stòrie, etc...




CORIOSITÀ DEL GÉNERO DElE PAROLE FAMILIARE:


Nono - nona El nipoto - la nipote sposo = sposa zio=zia Neodo = neoda Pupà-mama
Avô - avó neto - neta esposo - esposa tio - tia sobinho-sobrinha Papai-mamãe
omo-dona fiol-fiola compare-comare santol(o)=sàntola fiosso=fiossa missier~madona
homem – melher fiol-fiola compadre-comadre padrnho-madrnha afilhado-afilhada sogro-sogra
zénero-nora (niora) paregno= maregna fiolastro=fiolastra moroso=morosa vecio=vecia
genro – nora padrasto-madrasta enteado-enteada namorado-namorada velho-velha
cosin=cosina o derman=dermana padre=mónega frate=suora
primo – prima primo-prima padre – freira frade-irmã religiosa.

De due secsi:
De dois sexos:
el dentista = la dentista el ritratista = la ritratista el tigre = la tigre
o dentista- a dentista o retratista – a retratista o tigre – a tigre
Solo mascolini: capel baul baldo papastrel lambo ( o lamo ) ozel
Só masculinos chapéu baú balde morcego anzol pássaro
Solo feminini : finestra padela sena fórbese bingala stela casa
Só femininos : janela frigdeira janta tesoura bengala estrela casa



VERBI TALIANI .
Honório Tonial

INTRODUSSION.

Dopo de ver fato scola, passa quaranta ani, la pi parte ntel insegno del Portoghese e del Talian go discoerto che “i verbi “ i deventa la parte pi importante de na sentensa.
Mi credo che la “assion” la deventa la parte pi essensial de un pensamento.
Anca el Creator el ga doparà i verbi par slevar el mondo “Sia fata la luce...”
La parola la se transforma in “assion.”
Par esémpio: Del pensamento vien la assion “pensar”, del “amor”, vien el verbo “amar” e cosita avanti.
La parola pi forte de na orassion o frase la zé, securamente, el Verbo, la Assion che la torna necessária la concordansa dele altre parole.
Esémpio: Ghe vol la s-ciopa e i can par “ndar cassar”.
Se el Rè el zé el “sentro” del Palasso, la Assion ( el verbo) la sarà el sentro dea frase.
“Ghe vol laorar par pagar la colònia”, i disea i nostri imigranti.


A - Ntel TALIAN gavemo quatro congiugassion:
1ª . Verbi col infinito : ar = Amar.cantar. saltar, zugar, parlar, etc...
2ª . “ “ “ : er = Voler, creder, poder,veder, etc...
3ª : “ “ “ : ir = Partir, sentir, sofrir, patir, etc...
4ª “ “ “ : or = Tor, propor, etc... :

B I VERBI I POL ESSER :
1º . Regulari : I conserva el stesso radical del Infinitivo in tute le forme dea so congiugassion.: am – de am-ar cant de cant-ar. Etc...
2º . Iregulari : I perde o i scàmbia el radical del Infinitivo. Av-er.( mi go)
3º -Aussiliari – I Aiuta e i fa la semântica dei verbi regulari o iregulari.

C – Quanto a la “ose” gavemo :
1º Ativa La zé la ose direta che fà la assion Ndemo in colonia
2ª Passiva El verbo el riceve la assion Vàrdeme bem.
3ª Reflesiva El verbo el fà e el riceve la assion Mi me copo

D – Modo e Tempi del verbo
a)Indicativo Tempo Presente, Imperfeto, Perfeto. Pi-che-Perfeto~Futuro e Condissional.
b) Modo Imperativo= Solo el tempo presente.
c) Modo Sugiuntivo : Tempo presente, Imperfeto e Futuro
d) Infinitivo:Personal e impersonal
e) Partissìpio: Tempo Presente e Tempo Passà






PARADIGMA DEA 1ª CONGIUGASSION- CANT-AR
MODO INDICATIVO
PRESENTE IMPERFET O Mi canto Mi cantea
Ti te canti Ti te cantei
Lu el canta Lu el cantea
Ela la canta Ela la antea
Noantri cantemo Noantri canteimo ( canteino)
Noantre cantemo Noantre cnteimo ( canteino)
Valtri canté Valtri cantei (cntevi)
Valtre canté Valtri(cantevi)
Lori i canta Lori i cantea
Lorte le canta Lore lê cntea


PERFETO` PI-QUE-PERFETO
Mi go cantà Mi gávea cantà
Ti te gh´è cantà Ti te gavei cantà
Lu el ga cantà Lu el gave cantà
Ela la ga cnatà Ela la gávea cantà
Noantri gavemo cantà Noanti gaveimo cantà ( gaveino )
Noantre gavemo cantá Noantre gaveimo cantà ( gaveino )
Lori i ga cantà Lori i gávea cantà
Lore lê ga canta Lore lê gávea cantà



FUTURO CONDISSIONAL
Mi cântaro Mi cantaria
Ti te cantarè Ti te cantaressi
Lu el cantarà Lu el cantaria
Ela la cantarà Ela la cantaria
Noantri cantaremo Noantri cantréssimo
Noantre cantaremo Noantre cantréssimo
Valtri cantaré Valtri cantaressi
Valtre cantaré Valtre cantaressi
Lori i cantará Lori i caantaria
Lore le cantarà Lore le cantaria

IMPERATIVO = Canta ti..! Canté valtri/valtre



MODO SUGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi cantesse Mi gavesse cantà
Ti te cantessi Ti te gavessi cantà
Lu el cantesse Lu l gavesse cantà
Ela la cantesse Ela la gavesse cantà
Noantri cantàssimo Noantri gavéssimo cantà
Noantre cantàssimo Noantre gavéssimo cantà
Lori i cantesse Lori i gavesse cantà.




´PARTISSÌPIO PRESENTE PARTISSÍPIO PASSÀ



Cantar Cantando Cantà
Cantar mi
Cantar ti INFINITO PERSONAL
Cantar lu Cantar
Cantar ela
Cantar noantri
Cantar noantre
Cantar vltri
Cantar valtre
Cantar lori
Cantar lore


MODELO DEA SECONDA CONIUGASSION ER(E) VERBO VEDER.

INDICATIVO PRESENTE INDICATIVO IMPERFETO
Mi vedo Mi vedea
Ti te vedi Ti te vedei
Lu el vede Lu el vedea
Ela la vede Ela la vedea
Noantri/noantre vedemo N oantri/noantre vedeimo (vedeino)
Valtri;valtre vedé Valtri/vltre vedei (vedevi)
Lori i vede Lori i vedea
Lore le vede Lore le vedea.

INDICATIVO PERFETO INDICATIVO PI=CHE-PERFETO

Mi go vedesto (visto) Mi gávea vedesto ( visto )
Ti te gh´è vedesto ( visto) Ti te gavei vedesto (visto)
Lu el ga vedesto ( visto) Lu el gávea vedesto ( visto)
Ela la ga vedesto (visto) Ela la gávea vedesto ( visto )
Noantri/noantre gavemo vedesto ( visto) Noantri/noantre gaveimo vedesto (visto)
Valtri/valtre gavé vedesto ( visto ) Valtri/valtre gavei vedesto )visto )
Lori i ga vedesto (visto Lori i gávea vedesto ( vis5to )
Lore lê ga vedesto ( visto ) Lore lê ga vedesto ( visto)

FUTURO CONDISSIONAL
Mi vedarò Mi vedaria
Ti te edarè Ti te vedaressi
Lu el vedarà Lu el vedaria
Ela la vedarà Ela la vedaria
Noantri/noantre vedaremo Noantri/noantre vedaréssimo
Valtri/valtre vedaré Valtri/valtre vedaressi
Lori i vedarà Lori i vedaria
Lore lê vedarà Lore le vedaria

IMPERATIVO
Vedi ti
Vede valtri

MODO SUBGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Che mi veda Che mi vedesse
Che ti te vedi Che ti te vedessi
Che lu el veda Che lu el vedesse
Che ela la eda Che ela la vedesse
Che noantri/noantre vedemo Che noantr/noantre vedéssimo
Che valtri/valtre vede ( vedì ) Che valtri/valtre vedessi
Che lori i veda Che lori i vedesse
Che lore lê veda Che lore el vedesse.

INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Vedar (veder ) mi Veder
Vedar ( veder ) ti
Vedar (veder ) Lu/ela PARTISSÌPIO PRESENTE
Vedar ( veder ) noantri/noantre Vedendo
Vedar ( veder ) lori/lore. PARTISSÌPIO PASSÂ
Vedesto ( visto )


TERSA CONGIUGASSION = SENTIR
MODO INDICATIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi sento Mi sentia
Ti te senti Ti te sentìi
Lu el sente Lu el sentia
Ela la sente Ela la sentia
Noantri/noantre sentimo Noantri/noantre sentìimo
Valtri/valtre senti Valtri/valtre sentìi
Lori i sente Lori i sentia
Lore le sente Lore le sentia

PASSÀ PERFETO PI-CHE-PERFETO
Mi go sentio ( sentisto) Mi gávea sentio (sentisto)
Ti te gh´è sentio.( sentisto ) Ti te gavei sentisto (sentisto)
Lu el ga sentio( sentisto Lu el gave sentio (sentisto)
Ela la ga sentio ( sentisto ) Ela la gávea sentio (sentisto)
Noantri/noantre gavemo sentio (sentisto) Noantri/noantre gaveimo sentio (sentisto)
Valtri/valtre gavé (gavi) sentio ( sentisto) Valtri/valtre gavei sentio (sentisto)
Lori i ga sentio ( sentisto ) Lori i gávea sentio ( sentisto)
Lor lê ga sentio ( sentisto) Lore lê gavea sentio (sntisto

FUTURO CONDISSIONAL
Mi sentirò ( sintirò ) Mi sentiria (sintiria)
Ti te sentirè (sintirè) Ti te sentiressi (sintiressi)
Lu el sentirà (sintirà) Lu el sentiria (sintiria)
Noantri/noantre sentiremo Noantri/noantri sentiréssimo (sintiréssimo)
Valtri;valtre sentirè ( sintirè) Valtri/valtre sentiressi )sintiressi)
Lori i sentirà )sintirà) Lori i sentiria ( sintiria)
Lore lê sentirà (sintirà) Lore lê sentiria (sintiria)


IMPERATIVO
Senti ti
Senti valtri

SUGIUNTIVO PRESENTE SUGIUNTIVO IMPERFETO
Che mi senta ( sinta) Che mi sentisse
Che ti te senti ( sinti) Che ti te sentisse
Che lu el senta (sinta) Che lu el sentisse
Che ela la senta ( sinta) Che ela la sentisse
Che noantri/noantre sentimos intimo) Che noantr/noantre sentìssimo
Che valtri/valtre sentissi Che valtri/valtre sentissi
Che lori i sensta (sinta) Che lori i sentisse
Che lore lê senta (sinta) Che lore lê sentisse


INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Sentir(sintir) mi Sentir (sintir)
Senti (sintir) ti
Sentir (sintir) lu/ela PARTISSÌPIO PRESENTE
Sentir (sintir( noantri/noantre Sentindo (sintindo)
Sentir (sintir) valtri/valtre PARTISSIPIO PASSÀ
Sentir (sintir) lori/lore Sentio (sintio)


QUARTA CONGIUGASSION = TOR (BUSCA

MODO INICATIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi togo Mi tolea
Ti te toi Ti te tolei
Lu el tol Lu el tolea
Ela la tol Ela la tolea
Noantri/nontre tolemo Noanbri/noantre toleimo
Valtri/valtre tolé Valtri/valtre tolei (tolevi)
Lori i tol Lori i tolea
Lore le tol Lore le tolea.

PERFETO PI-CHE-PERFETO
Mi go tolto Mi gávea tolto
Ti te gh´è tolto Ti te gavei tolto
Lu el ga tolto Lu el gavea tolto
Ela la ga tolto Ela la gavea tolto
Noantri/noantre gavemo (ghemo) tolto Noantri/noantre gaveimo (gheimo) tolto
Valtri/valtre gavi tolto Valti/valtre gavevi tolto
Lori i ga tolto Lori i gávea tolto
Lore lê ga tolto Lore le gávea tolto

FUTURO CONDISSIONAL
Mi tolarò Mi tolaria
Ti te tolarè Ti te tolaressi
Lu el tolarà Lu el tolaria
Ela la tolarà Ela la tolaria
Noantr/noantre tolaremo Noantri/nontre tolaréssimo
Valtri/valtre tolaré Valtri/valtre tolaressi
Lori i tolarà Lori i tolaria
Lore lê tolarà Lore lê tolaria

IMPERATIVO
Tol ti
Tolé valtri/valtre

MODO SUGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Che mi toga Che mi tolesse
Che ti te toghi Che ti tolessi
Che lu el toga Che lu el tolesse
Che ela la toga Che ela la tolesse
Che noantri/noantre tolemo Che noantre/noantre toléssimo
Che valtr/valtre tolei Chevaltri/valtre toless
Che lori i toga Che lori i tolesse
Che lore le toga Che lore le tolesse.


INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Tor mi Tor
Tor ti
Tor lu/el PARISSÌPIO PRESENTE
Tor nantr/noantre Tolendo
Tor valtri/valtre PARTISSÌPIO PASSÀ
Tor lori/lore Tolesto (Tolto)

Tor lori/lore


LE RÈGOLE DE ASSENTUASSION LE ZÉ QUESTE: As regras de acentuação são estas:
:

Prima : Tute le parole proparossìtone le ga assento Ex. làgrima , mónega
Primeira: Todas as palavras proparoxítonas têm acento : lágrima , freira
Seconda :Le parossìtone no le ga mia assento. Panoce, vecio, giugno, etc..
Segunda : As paroxítonas não têm acento.: Espigas, velho, junho,etc...
( Essession : Parossìtone finide par ditongo cressente le ga assento: bèstia ,orgólio, sèdia, ràbia, comèdia, etc...)
Exceção : Paroxítonas terminadas por ditongo crescente levam acento: besta, orgulho, sede, raiva, comedia , etc...)
Tersa: Le parole finide par consonante no le ga mai assento: bocal, patir, etc..
Terceira :
As palavras terminadas pó consonte não têm acento:urinol, sofrer, etc...
Quarta : Tute le ossìtone (tòniche) le ga assento. Ex. café, autorità, virtù , incó, è ( verbo), là (avèrbio ) etc
Quarta : Todas as oxítonas (tônicas) levam acento: Ex.: café, autoridade, virtude, hoje, é (verbo), lá etc..
Quinta : I monossìlabi omógrafichi i obidirà la ierarchia gramatical : Verbo, avèrbio, preposission, congiunsion, artìcolo. con assento. Ex.
Quinta: Os monossílabos homógrafos obedecerão à hierarquia gramatical : Verbo, advérbio, preposição, conjunção com acentuação.
( è = verbo ) = Marietà la è bela
( e = congiunsion ) = Toni e Bepi
( là = avèrbio ) ( la = artìcolo la = nota musical )
( nò = Avèrbio de negassion ) ( no = congiunsio )
( trà = verbo ) ( tra = congiunsion) etc...)

Ex.( é = verbo e = conjunção ) ( lá = advérbio la = artigo la = nota musical ) ( não = advérbio de enegação nem = conjunção)









Gavaréssimo caro che questi strumenti i deventesse un punto de risserca dei studiante del nostro bel Talian.
El nostro propósito el saria no far gnanca un sbàlio, ma, semo umani e se sbaliemo, perdoneme.
Ringràssio a tuti quei che studia el nostro Talian.
Erechim, marso de 2009
Honório Tonial (~~~~)

UNIFICASSION DEL TALAN

UNIFICASSION del T A L I A N V E N E T O
Honório Tonial

Chi sa, che un di gavaremo la Università del TALIAN VENETO
Par intanto, volemo scominsiar el registro dei primi fondamenti de sta bela, sémplice e fàcile língua parlada par miliaia de persone ndove abita i dessendenti dei nosti primi imigranti e che tuti i la dòpera.
El conceto dea parola “LÍNGUA” podemo catarlo nte nantro laoro nostro, intitulà: Coriosità del Talian, registrà al final de questo laoro.
Ma, come far par rivarghe a la unificassion gràfica, lèssica e sintática de sto idioma?
Scominsiemo con diverse Règole Pètriche del so alfabeto.

I – El alfabeto Talian el ga sinque vogae: Aa Ee Ii Oo Uu e sédase consonante: Bb Cc Dd Ff Gg H h L l Mm Nn Pp Qq Rr Ss Tt Vv Z z.

II - Le vogae e le consonante le forma tute le parole.

III - IN PRIMO POSTO VARDEMO LE CONSONANTE.:
1
1ª – B b . La sona come ntel Portoghese
ba be bi bo b u = baso bela bissa boca buso
beijo bela cobra boca buraco
Bla ble bli blo blu = blata blenora blindar(e) blocar(e) blu
Barata blenorragia blindar bloquear azul
bra bre bri bro bru = braghe breve brina broca bruna
calças breve geada taxa morena

2ª – Cc Questa consonante la pol èsser
* “k” Ca co cu che chi
Ka ko ku ke ki =
Caro colomba curto vache machina
( Karo kolomba kurto vake màkina )
querido pomba curto vacas máquina

“tch”= c (i) a c (i) o c (i) u ce ci
( tcha tcho tchu tche tchi )
ciave ciodo ciuca celo cità
(Tcxave tcxodo tcxuca tcxelo tcxità)
Chave prego porre céu cidade .

Cl = classe clemente clima cloro clube
Classe clemente clima cloro clube
Cr = crase credo crime crose crudo
Crase credo crime cruz cru

3ª – Dd - La sona come in Portoghese
Dama deo di dona duro
Dama dedo dia mulher duro

Dr = Drama padre ladri droga quadrúpede
Drama padre ladrões droga quadrúpede

4ª- Ff – Come ntel Portoghese.
Fame fede figo fogo fursi
Fome fé figo fogo talvez
Fl = Flagelo fleoma flitar flora fluvial
Flagelo calma flertar flora fluvial
F r = Frate fredo frission fronte fruto
Frei frio fricção fronte fruta

5ª – G g –Com questa consonante gavemo}
* Ga go gu ghe ghi
Gato gobo gusto teghe fighi
Gato corcunda gosto vagens figos

Dj = G(i)asso g(i)ornal g( i)usto gente giro
( Djasso djornal djusto djente djiro )
Gelo jornal justo gente giro

Gl = glabro gleba glifo glòria glutei
Imberbe gleba grifo glória glúteos

Gn = gnanca gnente pugni gnoco ghuca
( Nhanca nhente punhi nhoco nhuca )
Nem nada socos bobo nuca

Gr = Grafa greta griso gropo grupo
Garra giz tordilho nó grupo

6ª – Hh - La doparemo ntel posto del “u” portoghese :
che vache chi bechi ghe teghe ghi fighi
( vake beki tegue figui )
vacas bodes vagens figos

7ª – Ll – Come ntel poroghese la vien ntel scomìnsio, par meso e ntel final dele parole, davanti vogae e anca davanti consonante:
Lana alto salata baul lavel colmo
Lã alto alface baú lavador cheio(tranplantando)

8ª - Mm – La doparemo ntel somìnsio e in meso,davanti le vogae o anca davanti le consonante “p,b”.
Mama campo limbo
Mamãe campo limbo


9 ª – Nn * Ntel scomìnsio, in meso e ntel fin dea parola:
Nano manera palmon
Anão machado pulmão

“ Insieme con la consonante “g” par sonar come “nh” portoghese.:
Legna gnanca gnente
( Lenha nhanca nhente )
- Lenha nem nada

10ª - Pp - Ntel scomìnsio e in mesao dele parole, davanti la vogal
Palmo capoto papastrel
Palmo capote morcego

11ª – Qq - Insieme com la vogl “u” sempre pronunsiada.
Quatro sìnque quìndase quota

12ª – Rr - Na consonante sémplice branda e davanti le vogae e consonante ntel scomìnsio, in meso e al final dele parole:
Ramo tera robar però arco partir
Galho terra roubar porém arco partir


13ª - Ss - a) Doperada ntel scomìnsio dele parole, davanti le vogae e diverse consonante
Sabo sena sigo sono suca
Sábado janta grito sono abóbora

Sbalià sbregar scorsa sfacià sgherlo slepa smars Erado rasgar casca maleducado manco tapa podre
Snasar sposa squara stala svélia
cheirar esposa esquadro estribaria despertador

b) Una “s” sola , in meso de due vogae la sona come “z”
cesa casa rosa mìsera morosa
igreja casa rosa miserável namorada
c) In meso de due vogae la se dópia par sonar giusta:
Massa basse mussi sasso nissun
Demais baixa burros pedra nenhum


14ª – Tt Come ntel portoghese.
Talian tesoro tiro tola tutor
Talian tesouro tiro mesa tutor

15ª - Vv Come ntel portoghese:
Vaca velo vin vodo vulcano
Vaca véu vinho vazio vulcão

16ª – Zz - Come ntel portoghese, ma, solamente ntel scomìnsio dea parola:
Zaldo zèfiro zio zolar(e) zugo
Amarelo brisa tio voar jogo

I IV - VEDEMO LE VOGAE

La vogal “a” la pol esser :
1.1- Preposission de posto :
Preposição de lugar:
( Toni el va a Gaurama)
1. 2 - Preposission de tempo :
Preposição de tempo:
(El riva a le diese ore.)
1. 3 Preposission de finalità :
Preposição de fim
( El va a morose)
1 . 4 – Preposission de quantità :
Preposição de quantidade
( El core a setanta chilòmetri par ora.)
1. 5 - Preposission de maniera :
Preposição de modo :
( Toni l'è vignisto a pié )

1. 6 - Sostantivo femenino :
Substantivo feminino
( Nome dea prima letra del alfabeto)
1. 7 - Partìcola idiomàtica :
Partícula idiomática
( A te ridi ti.)
............................................................................................................................
2.1 – Vogal “ e”
Sostantivo femenino :
Substantivo feminino
( Letra del alfabeto)
2.2 – Congiunsion Cordenativa :
Conjunção Coordenativa
( Toni e Piero - parole )
( Magnar e bever - orassion )

2.3 - Forma verbal :
Forma verbal
( La vaca la è morta.)
2.4 - La se dópia tel plural de serte parole :
(El ga brute idée)
.........
. 3 . 1 - La vogal “I”
Letra del alfabeto
3. 2 – Artìcolo mascolino plural
( I bechi )
3 . 3 – Artìcolo pronominal:
Lori i canta.
3 . 4 – La pol dopiarse in serti plurai:
(Zii - rii - rosárii – mssionàrii – calvàrii)
............................................................................................................................
4 . 1 – La vogal “o”
Sostantivo femenino
( Letra del alfabeto)
4. 2- Congiunsion alternativa de parole o orassion:
( O magna o canta)
4 . 3 - Vocativo
( Ò... Pàtria mia..!)
............................................................................................................................
5 . 1 – Vogal “u”
Sostantivo femenino
( Letra del alfabeto )
5 . 2 – Tel Talian la è sempre pronunsiada.
Quatro questi quìndase quota






LE RÈGOLE DE ASSENTUASSION LE ZÉ QUESTE: As regras de acentuação são estas:
:

Prima : Tute le parole proparossìtone le ga assento Ex. làgrima , mónega
Primeira: Todas as palavras proparoxítonas têm acento : lágrima , freira
Seconda : Le parossìtone no le ga mia assento. Panoce, vecio, giugno, etc..
Segunda : As paroxítonas não têm acento.: Espigas, velho, junho,etc
(Salvo quele finide par ditongo oral cressente: io, ia)
Salvo aquelas terminadas por ditongo oral crescente: io , ia
Esémpio: sàbia , armário , sèrio , gàbia , etc...
Exemplo: areia , armário , sério , gaiola
, etc...
Tersa: Le ossìtone finide par consonante no le ga mai assento: bocal, patir, diman, patacon, etc..
Terceira : As oxítonas terminadas por consoante não têm acento: urinol, sofrer, amanhã, pataca, etc...



Quarta : Tute le ossìtone nò monossilàbiche finide par vogal le ga assento. Ex. café, autorità, virtù , incó, etc...
Quarta : Todas as oxítonas não monossilábicas terminadas por vogal levam acento: Ex.: café, autoridade, virtude, hoje, etc..
Quinta : I monossìlabi omógrafichi assentuadi i obidirà la ierarchia gramatical : Verbo, avèrbio, agetivo, preposission, congiunsion, artìcolo. Come:
( è = verbo ) ( e = congiunsion ) Le done le è sempre bele e brave
( stà = verbo esser, star) ( sta= agetivo) La stà casa sta fiola.
( la = artìcolo) ( là = avèrbio ) ( la = nota musical ) La ze là la nota musical.
( nò = Avèrbio de negassion ) ( no = congiunsion)
( trà = verbo ) ( tra = congiunsion) etc...)
( tò = verbo tor ( to = agetivo)


Quinta: Os monossílabos homógrafos acentuados obedecerão à hierarquia gramatical : Verbo, advérbio, preposição, conjunção ou artigo ( lá = advérbio la = artigo la = nota musical ) ( não = advérbio de negação nem = conjunção)
Nota: Se tivermos palavras homófono-homógrafas daremos preferência para receber o assento:
a) Ao verbo, por ser a palavra principal da oração ou frase.
b) Ao advérbio que se relaciona ao verbo ou a outro advérbio.
c) Depois, seguem-se a preposição, conjunção, e artigo.

Exemplificando: verbo: stàr Ti stà chieto. Agetivo: Sta sera ndemo a filò.
“La” Nota musical. Sona la nota “la” ; “la”artìcolo : la ciave del baul
“là” Avèrbio : vetu là dal zio diman?


Plural dele parole parossìtone finide par ditongo crescente:

Rio =plural rìi zio = plural zìi adio = adìi colègio = colègii , etc ...
Zia = zìe dúzia = dùzie busìa = busìe stòria = stòrie, etc...




CORIOSITÀ DEL GÉNERO DElE PAROLE FAMILIARE:


Nono - nona El nipoto - la nipote sposo = sposa zio=zia Neodo = neoda Pupà-mama
Avô - avó neto - neta esposo - esposa tio - tia sobinho-sobrinha Papai-mamãe
omo-dona fiol-fiola compare-comare santol(o)=sàntola fiosso=fiossa missier~madona
homem – melher fiol-fiola compadre-comadre padrnho-madrnha afilhado-afilhada sogro-sogra
zénero-nora (niora) paregno= maregna fiolastro=fiolastra moroso=morosa vecio=vecia
genro – nora padrasto-madrasta enteado-enteada namorado-namorada velho-velha
cosin=cosina o derman=dermana padre=mónega frate=suora
primo – prima primo-prima padre – freira frade-irmã religiosa.

De due secsi:
De dois sexos:
el dentista = la dentista el ritratista = la ritratista el tigre = la tigre
o dentista- a dentista o retratista – a retratista o tigre – a tigre
Solo mascolini: capel baul baldo papastrel lambo ( o lamo ) ozel
Só masculinos chapéu baú balde morcego anzol pássaro
Solo feminini : finestra padela sena fórbese bingala stela casa
Só femininos : janela frigdeira janta tesoura bengala estrela casa



VERBI TALIANI .
Honório Tonial

INTRODUSSION.

Dopo de ver fato scola, passa quaranta ani, la pi parte ntel insegno del Portoghese e del Talian go discoerto che “i verbi “ i deventa la parte pi importante de na sentensa.
Mi credo che la “assion” la deventa la parte pi essensial de un pensamento.
Anca el Creator el ga doparà i verbi par slevar el mondo “Sia fata la luce...”
La parola la se transforma in “assion.”
Par esémpio: Del pensamento vien la assion “pensar”, del “amor”, vien el verbo “amar” e cosita avanti.
La parola pi forte de na orassion o frase la zé, securamente, el Verbo, la Assion che la torna necessária la concordansa dele altre parole.
Esémpio: Ghe vol la s-ciopa e i can par “ndar cassar”.
Se el Rè el zé el “sentro” del Palasso, la Assion ( el verbo) la sarà el sentro dea frase.
“Ghe vol laorar par pagar la colònia”, i disea i nostri imigranti.


A - Ntel TALIAN gavemo quatro congiugassion:
1ª . Verbi col infinito : ar = Amar.cantar. saltar, zugar, parlar, etc...
2ª . “ “ “ : er = Voler, creder, poder,veder, etc...
3ª : “ “ “ : ir = Partir, sentir, sofrir, patir, etc...
4ª “ “ “ : or = Tor, propor, etc... :

B I VERBI I POL ESSER :
1º . Regulari : I conserva el stesso radical del Infinitivo in tute le forme dea so congiugassion.: am – de am-ar cant de cant-ar. Etc...
2º . Iregulari : I perde o i scàmbia el radical del Infinitivo. Av-er.( mi go)
3º -Aussiliari – I Aiuta e i fa la semântica dei verbi regulari o iregulari.

C – Quanto a la “ose” gavemo :
1º Ativa La zé la ose direta che fà la assion Ndemo in colonia
2ª Passiva El verbo el riceve la assion Vàrdeme bem.
3ª Reflesiva El verbo el fà e el riceve la assion Mi me copo

D – Modo e Tempi del verbo
a)Indicativo Tempo Presente, Imperfeto, Perfeto. Pi-che-Perfeto~Futuro e Condissional.
b) Modo Imperativo= Solo el tempo presente.
c) Modo Sugiuntivo : Tempo presente, Imperfeto e Futuro
d) Infinitivo:Personal e impersonal
e) Partissìpio: Tempo Presente e Tempo Passà






PARADIGMA DEA 1ª CONGIUGASSION- CANT-AR
MODO INDICATIVO
PRESENTE IMPERFET O Mi canto Mi cantea
Ti te canti Ti te cantei
Lu el canta Lu el cantea
Ela la canta Ela la antea
Noantri cantemo Noantri canteimo ( canteino)
Noantre cantemo Noantre cnteimo ( canteino)
Valtri canté Valtri cantei (cntevi)
Valtre canté Valtri(cantevi)
Lori i canta Lori i cantea
Lorte le canta Lore lê cntea


PERFETO` PI-QUE-PERFETO
Mi go cantà Mi gávea cantà
Ti te gh´è cantà Ti te gavei cantà
Lu el ga cantà Lu el gave cantà
Ela la ga cnatà Ela la gávea cantà
Noantri gavemo cantà Noanti gaveimo cantà ( gaveino )
Noantre gavemo cantá Noantre gaveimo cantà ( gaveino )
Lori i ga cantà Lori i gávea cantà
Lore lê ga canta Lore lê gávea cantà



FUTURO CONDISSIONAL
Mi cântaro Mi cantaria
Ti te cantarè Ti te cantaressi
Lu el cantarà Lu el cantaria
Ela la cantarà Ela la cantaria
Noantri cantaremo Noantri cantréssimo
Noantre cantaremo Noantre cantréssimo
Valtri cantaré Valtri cantaressi
Valtre cantaré Valtre cantaressi
Lori i cantará Lori i caantaria
Lore le cantarà Lore le cantaria

IMPERATIVO = Canta ti..! Canté valtri/valtre



MODO SUGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi cantesse Mi gavesse cantà
Ti te cantessi Ti te gavessi cantà
Lu el cantesse Lu l gavesse cantà
Ela la cantesse Ela la gavesse cantà
Noantri cantàssimo Noantri gavéssimo cantà
Noantre cantàssimo Noantre gavéssimo cantà
Lori i cantesse Lori i gavesse cantà.




´PARTISSÌPIO PRESENTE PARTISSÍPIO PASSÀ



Cantar Cantando Cantà
Cantar mi
Cantar ti INFINITO PERSONAL
Cantar lu Cantar
Cantar ela
Cantar noantri
Cantar noantre
Cantar vltri
Cantar valtre
Cantar lori
Cantar lore


MODELO DEA SECONDA CONIUGASSION ER(E) VERBO VEDER.

INDICATIVO PRESENTE INDICATIVO IMPERFETO
Mi vedo Mi vedea
Ti te vedi Ti te vedei
Lu el vede Lu el vedea
Ela la vede Ela la vedea
Noantri/noantre vedemo N oantri/noantre vedeimo (vedeino)
Valtri;valtre vedé Valtri/vltre vedei (vedevi)
Lori i vede Lori i vedea
Lore le vede Lore le vedea.

INDICATIVO PERFETO INDICATIVO PI=CHE-PERFETO

Mi go vedesto (visto) Mi gávea vedesto ( visto )
Ti te gh´è vedesto ( visto) Ti te gavei vedesto (visto)
Lu el ga vedesto ( visto) Lu el gávea vedesto ( visto)
Ela la ga vedesto (visto) Ela la gávea vedesto ( visto )
Noantri/noantre gavemo vedesto ( visto) Noantri/noantre gaveimo vedesto (visto)
Valtri/valtre gavé vedesto ( visto ) Valtri/valtre gavei vedesto )visto )
Lori i ga vedesto (visto Lori i gávea vedesto ( vis5to )
Lore lê ga vedesto ( visto ) Lore lê ga vedesto ( visto)

FUTURO CONDISSIONAL
Mi vedarò Mi vedaria
Ti te edarè Ti te vedaressi
Lu el vedarà Lu el vedaria
Ela la vedarà Ela la vedaria
Noantri/noantre vedaremo Noantri/noantre vedaréssimo
Valtri/valtre vedaré Valtri/valtre vedaressi
Lori i vedarà Lori i vedaria
Lore lê vedarà Lore le vedaria

IMPERATIVO
Vedi ti
Vede valtri

MODO SUBGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Che mi veda Che mi vedesse
Che ti te vedi Che ti te vedessi
Che lu el veda Che lu el vedesse
Che ela la eda Che ela la vedesse
Che noantri/noantre vedemo Che noantr/noantre vedéssimo
Che valtri/valtre vede ( vedì ) Che valtri/valtre vedessi
Che lori i veda Che lori i vedesse
Che lore lê veda Che lore el vedesse.

INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Vedar (veder ) mi Veder
Vedar ( veder ) ti
Vedar (veder ) Lu/ela PARTISSÌPIO PRESENTE
Vedar ( veder ) noantri/noantre Vedendo
Vedar ( veder ) lori/lore. PARTISSÌPIO PASSÂ
Vedesto ( visto )


TERSA CONGIUGASSION = SENTIR
MODO INDICATIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi sento Mi sentia
Ti te senti Ti te sentìi
Lu el sente Lu el sentia
Ela la sente Ela la sentia
Noantri/noantre sentimo Noantri/noantre sentìimo
Valtri/valtre senti Valtri/valtre sentìi
Lori i sente Lori i sentia
Lore le sente Lore le sentia

PASSÀ PERFETO PI-CHE-PERFETO
Mi go sentio ( sentisto) Mi gávea sentio (sentisto)
Ti te gh´è sentio.( sentisto ) Ti te gavei sentisto (sentisto)
Lu el ga sentio( sentisto Lu el gave sentio (sentisto)
Ela la ga sentio ( sentisto ) Ela la gávea sentio (sentisto)
Noantri/noantre gavemo sentio (sentisto) Noantri/noantre gaveimo sentio (sentisto)
Valtri/valtre gavé (gavi) sentio ( sentisto) Valtri/valtre gavei sentio (sentisto)
Lori i ga sentio ( sentisto ) Lori i gávea sentio ( sentisto)
Lor lê ga sentio ( sentisto) Lore lê gavea sentio (sntisto

FUTURO CONDISSIONAL
Mi sentirò ( sintirò ) Mi sentiria (sintiria)
Ti te sentirè (sintirè) Ti te sentiressi (sintiressi)
Lu el sentirà (sintirà) Lu el sentiria (sintiria)
Noantri/noantre sentiremo Noantri/noantri sentiréssimo (sintiréssimo)
Valtri;valtre sentirè ( sintirè) Valtri/valtre sentiressi )sintiressi)
Lori i sentirà )sintirà) Lori i sentiria ( sintiria)
Lore lê sentirà (sintirà) Lore lê sentiria (sintiria)


IMPERATIVO
Senti ti
Senti valtri

SUGIUNTIVO PRESENTE SUGIUNTIVO IMPERFETO
Che mi senta ( sinta) Che mi sentisse
Che ti te senti ( sinti) Che ti te sentisse
Che lu el senta (sinta) Che lu el sentisse
Che ela la senta ( sinta) Che ela la sentisse
Che noantri/noantre sentimos intimo) Che noantr/noantre sentìssimo
Che valtri/valtre sentissi Che valtri/valtre sentissi
Che lori i sensta (sinta) Che lori i sentisse
Che lore lê senta (sinta) Che lore lê sentisse


INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Sentir(sintir) mi Sentir (sintir)
Senti (sintir) ti
Sentir (sintir) lu/ela PARTISSÌPIO PRESENTE
Sentir (sintir( noantri/noantre Sentindo (sintindo)
Sentir (sintir) valtri/valtre PARTISSIPIO PASSÀ
Sentir (sintir) lori/lore Sentio (sintio)


QUARTA CONGIUGASSION = TOR (BUSCA

MODO INICATIVO
PRESENTE IMPERFETO
Mi togo Mi tolea
Ti te toi Ti te tolei
Lu el tol Lu el tolea
Ela la tol Ela la tolea
Noantri/nontre tolemo Noanbri/noantre toleimo
Valtri/valtre tolé Valtri/valtre tolei (tolevi)
Lori i tol Lori i tolea
Lore le tol Lore le tolea.

PERFETO PI-CHE-PERFETO
Mi go tolto Mi gávea tolto
Ti te gh´è tolto Ti te gavei tolto
Lu el ga tolto Lu el gavea tolto
Ela la ga tolto Ela la gavea tolto
Noantri/noantre gavemo (ghemo) tolto Noantri/noantre gaveimo (gheimo) tolto
Valtri/valtre gavi tolto Valti/valtre gavevi tolto
Lori i ga tolto Lori i gávea tolto
Lore lê ga tolto Lore le gávea tolto

FUTURO CONDISSIONAL
Mi tolarò Mi tolaria
Ti te tolarè Ti te tolaressi
Lu el tolarà Lu el tolaria
Ela la tolarà Ela la tolaria
Noantr/noantre tolaremo Noantri/nontre tolaréssimo
Valtri/valtre tolaré Valtri/valtre tolaressi
Lori i tolarà Lori i tolaria
Lore lê tolarà Lore lê tolaria

IMPERATIVO
Tol ti
Tolé valtri/valtre

MODO SUGIUNTIVO
PRESENTE IMPERFETO
Che mi toga Che mi tolesse
Che ti te toghi Che ti tolessi
Che lu el toga Che lu el tolesse
Che ela la toga Che ela la tolesse
Che noantri/noantre tolemo Che noantre/noantre toléssimo
Che valtr/valtre tolei Chevaltri/valtre toless
Che lori i toga Che lori i tolesse
Che lore le toga Che lore le tolesse.


INFINITO PERSONAL INFINITO IMPERSONAL
Tor mi Tor
Tor ti
Tor lu/el PARISSÌPIO PRESENTE
Tor nantr/noantre Tolendo
Tor valtri/valtre PARTISSÌPIO PASSÀ
Tor lori/lore Tolesto (Tolto)

Tor lori/lore


LE RÈGOLE DE ASSENTUASSION LE ZÉ QUESTE: As regras de acentuação são estas:
:

Prima : Tute le parole proparossìtone le ga assento Ex. làgrima , mónega
Primeira: Todas as palavras proparoxítonas têm acento : lágrima , freira
Seconda :Le parossìtone no le ga mia assento. Panoce, vecio, giugno, etc..
Segunda : As paroxítonas não têm acento.: Espigas, velho, junho,etc...
( Essession : Parossìtone finide par ditongo cressente le ga assento: bèstia ,orgólio, sèdia, ràbia, comèdia, etc...)
Exceção : Paroxítonas terminadas por ditongo crescente levam acento: besta, orgulho, sede, raiva, comedia , etc...)
Tersa: Le parole finide par consonante no le ga mai assento: bocal, patir, etc..
Terceira :
As palavras terminadas pó consonte não têm acento:urinol, sofrer, etc...
Quarta : Tute le ossìtone (tòniche) le ga assento. Ex. café, autorità, virtù , incó, è ( verbo), là (avèrbio ) etc
Quarta : Todas as oxítonas (tônicas) levam acento: Ex.: café, autoridade, virtude, hoje, é (verbo), lá etc..
Quinta : I monossìlabi omógrafichi i obidirà la ierarchia gramatical : Verbo, avèrbio, preposission, congiunsion, artìcolo. con assento. Ex.
Quinta: Os monossílabos homógrafos obedecerão à hierarquia gramatical : Verbo, advérbio, preposição, conjunção com acentuação.
( è = verbo ) = Marietà la è bela
( e = congiunsion ) = Toni e Bepi
( là = avèrbio ) ( la = artìcolo la = nota musical )
( nò = Avèrbio de negassion ) ( no = congiunsio )
( trà = verbo ) ( tra = congiunsion) etc...)

Ex.( é = verbo e = conjunção ) ( lá = advérbio la = artigo la = nota musical ) ( não = advérbio de enegação nem = conjunção)









Gavaréssimo caro che questi strumenti i deventesse un punto de risserca dei studiante del nostro bel Talian.
El nostro propósito el saria no far gnanca un sbàlio, ma, semo umani e se sbaliemo, perdoneme.
Ringràssio a tuti quei che studia el nostro Talian.
Erechim, marso de 2009
Honório Tonial (~~~~)

segunda-feira, 10 de agosto de 2009

Dirce B. Garcia

Sr. Honorio,
Quero agradecer-lhe das lindas mensagens.Adorei ver o Balneario de Camburiu, Santa Catarina e me emocionei muito pois fui a um tour no ano 1984 isso quando trabalhava no Uniao de Bancos ea turma do Banco promocionou este tour, e realmente e lindo como se ve no video e o Brasil sem duvida e lindo. Sr. Honorio tive o prazer de conhecelo em fotos do grupo de Veneto." Taliani tuti buena gente"
Como vao voces e a sua esposa todos bem? Mando minhas lembracas. E o Arininho,Mirian e Lucas todos bem? Falei com Fernanda a semana passada e esta bem a convidei para um final de semana que o Gary estiver para que venham comer um churrasco
comnosco e Fernanda disse que sim.
Sr. Honorio, eu estou aprendendo muito o Veneto, leio todos os e-mails que recebo e realmente e uma boa classe para mim, so que nao posso escrevelo, mas creia que um dia vou poder.
Um grande abraco a todos e se veem a Norma um grande abraco a ela tambem.
Dirce.

--- On Sun, 8/9/09, Honório Tonial wrote:

domingo, 9 de agosto de 2009

Eduardo

Carìssimo Honòrio, Bon Giorno!

Par scominsiar, Felice "Di dei Pupà ". Come un Professor, sèi anca Pupà de molta gente!
L'é un onor molto grando ricever un e-mail vostro e un invito che no gò nessun mèrito par riceverlo, ma, ve ringrà ssio e me meto a la vostra intiera dispozision. Se son bon par farlo no sò mia nò, ma voia no me manca.
E fao questo, prima perché me piaze e dopo par prestar un omà gio al mio amico che, per noantri, che siamo ancora qua l'é stà una disgrà ssia pèrderlo, ma par lu gera ora de ricever de Dio la so recompensa. Parlo del Frate Rovìlio Costa, una persona che me a dato l'oportunità de scriver el mio primo libro: "Nanetto in Strada". Quel artìcolo che ai ledesto in tel giornal, fa parte dela seconda parte, che chissà podarò publicarlo. No sò mia nò, magari! Speto che sia ancora possìbile, perché me piaze tanto scriver in talian, se ben che bisogno consultar el dissionà rio, anca quelo de un certo "Honà ²rio Tonial", conoscelo?
Grà ssie, par intanto e son a posto par ricever le istrussion!

Saluti e arrivederci!